In Bunschoten was van 1918 tot 1963 zuivelfabriek Eemlandia in bedrijf. Eemlandia is de laatst overgebleven complete stoomzuivelfabriek in de provincie Utrecht. In 2006 werd een beperkte restauratie van het pand afgerond. De 28 meter hoge gemetselde fabrieksschoorsteen kwam op de plaats van het in 1971 gesloopte exemplaar. De zuivelfabriek Eemlandia is op dat moment Rijksmonument.

Het gebouw bestaat uit een langgerekte laagbouw en hogere bouwdelen tegen de achterste kopgevel. De laagbouw is gebouwd in 1918 en na een brand deels herbouwd in 1928. In de structuur is de oorspronkelijke ruimtelijke indeling en het oorspronkelijke gebruik van de melkfabriek nog afleesbaar. In de zuivelfabriek werd oorspronkelijk melkpoeder en boter bereid. De melk kwam binnen in het ontvangstlokaal dat herkenbaar is aan de verhoogde dubbele deuren, de melkpoeder en boter werden afgevoerd ter plaatse van dubbele deuren op maaiveldniveau. De ruimten waar de melkpoeder en boter werden bereid zijn herkenbaar aan de functionele interieurafwerking (baksteen verdiepingsvloer, tegelvloeren en -wanden). Andere elementen die kenmerkend zijn voor deze zuivelfabriek zijn de schoorsteen naast het ketelhuis en natuurlijk de naam ‘Eemlandia’ op de meest representatieve gevels.

Door de jaren zijn er meerdere pogingen tot herstel en herontwikkeling van dit vervallen monument gedaan. In 2006 is er een restauratie gestart, echter nadat een klein deel van het restauratieplan was uitgevoerd werd het weer stil in en rondom de melkfabriek.

Tot de drie lokale ondernemingen Heinen en Hopman, Koelewijn Bouw en Bureau Bos architecten gezamenlijk de handschoen weer oppakten. Na zorgvuldig meten en rekenen bleek niet de gehele oude fabriek te kunnen voldoen aan de normen voor woningbouw. In een substantieel deel van het hoge en nieuwere deel bleek de plafondhoogte te laag. Overleg volgde en besloten werd om dit deel van het gebouw te herontwikkelen tot kantoorruimte voor creatieve dienstverlening. Het restauratie- en herontwikkelingsplan kreeg nu de volgende vorm en fasering:

1. 15 nieuwbouwwoningen in de stijl van de oude fabriek;
2. 25 studio’s in het lage en oudere deel van de fabriek;
3. kantoorruimte in het hoge en nieuwere deel van de fabriek

In 2020 konden na jaren van planvorming de omgevingsvergunningen afgegeven worden en mocht de restauratie en herontwikkeling beginnen.

Bij het restaureren van een Rijksmonument zijn alle ogen op je gericht. Niet alleen de reguliere instanties toetsen het plan en de uitvoering, maar ook de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, de gemeentelijke monumentencie en subsidieverstrekkers zoals het Parelfonds kijken nauwgezet mee.

Gedurende het ontwerp en de uitvoering zijn wij daarom regelmatig met alle betrokken instanties in gesprek getreden om tot de beste oplossing te komen voor de diverse te maken keuzes en daarmee de beoordeling van de restauratie in goede banen te leiden. Om de ontwerpkeuzes op tekening te kunnen verwerken waren goede tekeningen van de bestaande toestand nodig en die bestonden niet. De beschikbare originele tekeningen in het gemeentearchief klopten niet: het bouwwerk was niet gebouwd zoals het ontworpen was, zoals wel vaker bij oude gebouwen het geval is.

Om te kunnen voldoen aan de hoge eisen die wij vandaag de dag aan de energiezuinigheid gesteld worden hebben we de buitengevel van binnenuit geïsoleerd met een dik pakket isolatie. Het dak is aan de buitenzijde geïsoleerd, zodat het karakteristieke houten dakbeschot mooi zichtbaar blijft in het interieur. Bij het vervangen van de begane grondvloer is thermische isolatie toegevoegd en de originele stalen kozijnen zijn vervangen door nieuwe geïsoleerde kozijnen. Zo hebben we het aangezicht van het monument volledig intact kunnen laten. Een verduurzaamd gebouw heeft veel meer gebruikswaarde en daarmee een langere levensduur. We hebben een gasloos gebouw weten te realiseren met een zwaar geïsoleerde buitenschil.

Op twee bovenste verdiepingen lagen nog delen van een oude tegelvoer. De originele tegels zijn zorgvuldig los gemaakt, één voor één ontdaan van achtergebleven cementresten, geborsteld met een koperborstel zodat er geen krassen ontstaan en schoongemaakt met groene zeep. Gelukkig bleven er voldoende puntgave tegels over om de vierkante meters van het auditorium te voorzien van deze hergebruikte oude tegels.

Op de derde verdieping was wederom een halve verdiepingsvloer aanwezig, waar ooit hoge machines en apparatuur had gestaan. Deze halve verdiepingsvloer merk je bijna niet op als je op de daaronder gelegen kantoorvloer staat. De ideale plek om te ontspannen, te lunchen en te borrelen met het team. De enorme lunchtafel is bekleed met de vloertegels die overbleven na het afwerken van de vloer van het auditorium. De pooltafel, de lounge set en eetstoelen zijn net als de andere inrichtingselementen in de kantine passend bij het pand en een tweede leven gegeven.

Enkele originele geïsoleerde stalen kozijnen hebben een tweede functie gekregen als onderstel voor de statafels in de kantoorruimten. Deze tafels staan op circulaire vloerkleden die bedrukt zijn met de oorspronkelijke bouwtekeningen van de fabriek.

Voor het moderne meubilair is bewust gekozen voor refurbished elementen. Alle stalen bureaublokken en kasten evenals een deel van de bureaus en de bureaustoelen komen van een leverancier die oud opkoopt, opknapt en refurbished meubilair een tweede leven biedt: behouden van de vuilstort.

Groen komt natuurlijk terug in de levende wand in de entreehal evenals in de mospanelen die een akoestische functie vervullen in enkele vergaderruimten. Maar ook originele stalen kozijnen die vanachter het metselwerk vandaan kwamen zijn in een traditionele groene staalmenie geschilderd.